son noktacı
04-08-2013, 10:09 PM
NİĞDE KARATLI’DA
ANTİK MEZARLAR
Güneş’in ilk
ışıklarıyla yola çıktım. Amacım, Niğde Karatlı ve Dikilitaş
bölgesi’ndeki kaya mezarları görmekti. Gerçekten bilen, gören için Niğde
uçsuz bucaksız tarihi zenginliklerle dolu. Niğde- Kayseri yolundan sağa
dönüş yaparak sağlı sollu etrafında patates tarlalarının uzandığı asfalt
yoldan Merkeze 36 kilometre uzaklıktaki Karatlı Kasabası’na ulaştım.
1989 yılında belediye olan kasabada, belediye hizmet binası önünde bize
rehberlik edecek olan Bülent Yılmaz ile buluştuk.
Bizans, Roma hatta
daha ötesinin bölgede yerleştiğine dair çokça veri vardı. Kiminde
kamyonetle yol aldık, kiminde tarlaları aşarak yürüdük.
Karatlı
Kasabası’nın orta yerinde Romalılardan kalan tarihi kale ilk durağımız
oldu. Kaleden geriye çok az bir bölüm kalmıştı. O kısımdaki surlarda
duvar olarak kullanılıyordu. Görkemli olduğu kalıntılarından anlaşılan
kalenin tamamı yıkılmıştı. Ayakta kalan çok az bir sur parçasının
çevresi temizlenip bir pano koyularak kalıntı olarak yaşatılma şansı
hala var. Dikkatlice bakınca kale surlarındaki taşlar Kemerhisar’daki Tyana
kemer taşlarına benziyordu.
http://www.yesilbor.com/karatli4.jpg
Kale ile
ilgilendiğimizi gören vatandaşlar yanımıza geldi. Birçok değişik hikaye
anlattılar. Hemen yanında bir yıkıntı göstererek, bu bölgede define
çıktığını söylediler. Kale taşları çevredeki evlerde duvar taşı olarak
kullanılmış. Niğde bölgesinde ovada kurulu izleri kalan tek yapı olan
kalenin yakınında bir yıkıntıya doğru yürüdük. Manastır olduğu söylenen
yapıda yerle bir olmuştu. Yıkıntılar içinde bir kovuk görülüyordu. Bu
yapıdan açılan bir giriş ile metrelerce uzanan bir yeraltı şehrine
ulaşıldığını söylediler. Giriş ağzını temizledik ama içine girmeye
cesaret edemedik.
http://www.yesilbor.com/karatli3.jpg
Karatlı kalesi, manastır ve çevredeki evler dikkate değer yapılardı.
Birkaç ev resmi çekince kasabalının biri “aman hemşehrim fazla çekme,
define var diye gece evi yıkarlar” dedi. Bölgedeki durumu anlatan en iyi
söz işte bu cümlede gizli idi.
Karatlı Kasabası
kaya mezarlarının olduğu yere doğru yola devam ettik. Kayardı’yı
geçtikten sonra çıkış yönünde uzanan vadi de çok sayıda kaya mezarı
karşımıza çıktı. Kasabanın güney batısında yer alan bölgede vadinin iki
yanında kaya mezarları dikkat çeker biçimde görülüyordu. 15 tane kaya
mezar ilk göze çarpanlardı. Gördüğümüz kadarıyla bu vadi bir dere
yatağıydı ve zaman içinde dolmuş, vadi özelliğini yitirmiş.
http://www.yesilbor.com/karatli5.jpg
Temizlendiğinde
mutlaka daha çok kaya mezar açığa çıkabilir düşüncesi ile çevreye
baktım. Vadinin güney yamacında 11 kuzey yamacında 4 kaya mezar girişi
vardı. Bir kaya mezar havaya uçurulmuş, anlaşılan bir şeyler aranmış
keza çevrede çok sayıda yer oyulmuş, kaya mezar içleri de talan
edilmişti. Vadide kasabaya yakın bölgedeki Kaya mezarın birisi
diğerlerinden farklı olarak iki katlı idi. Sanıyorum, dönemin önemli
kişilerinden birisine ait bir mezar olsa gerek. Kaya mezar kapıları kare
ya da dikdörtgen ve bazıları kemerli yapılmış, bir kişinin gireceği
genişlikte. Kayalara oyularak yapılan mezar içlerinde kiminde iki
kiminde üç mezar yeri, oturma alanı ve bazılarında da duvara yapılmış
çizimler vardı. En ilginç olanı görülür durumda kalan dağ keçisini
kovalayan köpek figürü olandı. Aşı boyası ile çizilen bu resim
fotoraflanacak kadar günümüze gelen önemli bir değerdi.
http://www.yesilbor.com/karatli6.jpg
Her Kaya mezar
girişlerinde farklı işaretler bulunuyor. Bu işaretler belli ki bir
şeyleri anlatıyor. Kayalık alan üzerinde yer alan ana kayaya oyulmuş
mezar yerleri de vardı. Ne yazık ki; Niğde genelinde olduğu gibi kaçak
kazı yapanlar tarafından bölge talan edilmişti. Roma döneminden kaldığı
varsayılan kaya mezarlar görülmeye değer dünü anlatan belgeler.
Kaya mezarları için
gezi yolları yapılması, tanıtım panoları koyulması ve ilgi çekecek
tanıtımlar yapılması gerekirdi.
http://www.yesilbor.com/karatli7.jpg
Kaya
mezarların olduğu vadiden bir kilometre ötede kasaba mezarlığı var. Bu
alanda eski dikili mezar taşları da ilginç, üzerlerinde bir işaret yok
ama farklı özellikte dikili taşlar var. Yolumuza devam ediyoruz.
Şifan(yulaf) ekili tarlalardan araç ile gidemez olunca yürüyerek
lahitleri andıran mezar taşlarının bulunduğu bölgeye gidiyoruz.
Gördüklerimiz şaşkınlığımızı artırıyor. Karatlı Tatarlar Mezarlığı
olarak tanımlanan alan 24. 01. 1991 tarihinde 947 sayılı karar ile
Tarihi sit alanı olarak belirlenmiş, Ne yazık ki Sit alanın korunmadığı
gibi bir bölümü yok edilip bir de verici direği dikilmiş. Duvar ile
çevrili alanda 20’den fazla lahit taşını andıran mezar yeri var.
Bazılarında bulunan şekiller, yazılar ve Semboller Hitit dönemindeki
işaretlere benziyor. Bir tek farklı taş ise Osmanlıca yazılı bir mermer
taşı. Bu taşın bulunduğu yerden alındığı ancak kendiliğinden sonra
tekrar geldiği anlatılıyor. Bölge halkı tarafından orada yatanın önemli
bir zat olduğuna inanılıyor. En azından bu sayede mezar taşı
parçalanmaktan kurtulmuş.
http://www.yesilbor.com/karatli2.jpg
Çevrede
kaçak define avcıları tarafından oyulmuş yerler var. Taşların çoğu
yerinden oynatılmış. Kiminin mezarları dahi parçalamış. Birden çok çocuk
mezarı da o arada dikkat çekiyor. İlginç bir durumda bu tarihi mezar
alanına yeni cenazelerinde koyuluyor olması. İnanılır gibi değil. Kapısı
olmayan duvardan girişe müsait bu alanda da yağma var.
Niğdenin
bilinmeyen bir yüzünü daha ilgi ile geziyoruz. Amasya’daki kaya
mezarlarına benzeyen ama bilinmeyen, tanıtılmayan kaya mezarlarından
sonra talan edilmiş lahiti andıran mezar taşları ile üzüntüyü yaşıyoruz.
Bir il bu denli sahipsiz kalır mı?
Karatlı
Kasabası’ndan rehberliğimizi yapan Bülent Yılmaz’a ‘kuş figürleri olan’
mezarlığı soruyoruz. ‘O yer ovada’ diyor ve kasabanın içine geri
dönüyoruz. 5 bin nüfuslu bir belediye olan kasabada bu sefer ovada yol
alıyoruz. Otomobil ile gidilemediği için kamyonetle yola devam ediyoruz.
Patates tarlalarını aşıyoruz. Yollar çamur. Zor bir yolculukla önce
Kırkgöz Mağaralarına ulaşıyoruz. Çevrede onlarca yeraltı yapısı var. Bu
bölgede batık bir kent karşımıza çıkıyor. Bir giriş yeraltı şehrine
açılıyor. Girenlerin bir süre sonra koşullar nedeni ile geri döndüğü bu
yeraltı şehri dışında çok sayıda odalı yapı var. Yeraltındaki yapıların
hemen yanındaki kayalara oyulmuş kağnı izlerinin yer aldığı İpek Yolu
olduğu söylenen yol net olarak görünüyor. Bölge inceleme araştırma ve
ilgi için bekliyor. Kalıntıların birinden diğerine geze geze
yoruluyoruz. Duvarlarda şekil yok ama kimi tahripte edilmiş olsa onca
yerleşim alanı bölgede yer alıyor. Daha önceki lahit mezarları andıran
taşlarla yapılmış mezarlığa ulaşıyoruz. İnanılır gibi değil ama bu yerde
belediye sondaj vurmuş ve ağaçlandırma çalışmaları yapıyor. Oysa kimi
lahit taşları toprağa gömülü duruyor. İçlerinden birisindeki kuş
kabartmaları dikkat çekiyor. Çevredeki her lahit birbirinden farklı ama
hepsi altı oyulmuş, yer değiştirmiş. Burada da mezarlar açılıp içinde
bir şeyler aranmış, taşları ise taşımak olası olmadığı için bırakmışlar.
Bu arada
köylüler de bizi defineci sanarak etraftaki tarlalardan yanımıza
geliyorlar. Resim çektiğimizi görünce rahatlıyorlar. Öylesine talan
edilmiş ki çoğu lahit yerinden oynatılmış. Bu arada köylüler patates
tarlalarından toprağı sürerken halen kemik çıktığını anlatıyorlar. İki
lahit mezar taşından oluşan alanın da etrafı çevrilmiş ama kapısı yok.
Bölgede mutlaka çok
kapsamlı bir kazı ile araştırma yapılırsa inanılmaz bulgulara erileceği
görünenlerden anlaşılıyor.
Niğde
Müzesine en azından üzerinde şekiller olan mezar taşları taşınarak
yazıları incelenip, bahçede bu ve bunlara benzer mezar taşlarının
bulunduğu bir alan oluşturulamaz mı? Çünkü Dikilitaş ile Karatlı’da yer
alan bunca kaya mezar ve o döneme ait bilgilere Niğde ile ilgili
yazılmış kaynaklarda rastlamak olası değil. Bu nedenle ciddi bir
araştırma yapılması gerekiyor. Lahitlerdeki semboller incelenerek
geçmişle ilgili detaylı bilgiye erişilebilir.
Hitit
dönemi sembollerini andıran bu eserler incelenebilir. Sonradan konduğu
anlaşılan Osmanlıca mezar taşı dahi okunduğunda bir özelliğin açığa
çıkması bakımından önemlidir
ANTİK MEZARLAR
Güneş’in ilk
ışıklarıyla yola çıktım. Amacım, Niğde Karatlı ve Dikilitaş
bölgesi’ndeki kaya mezarları görmekti. Gerçekten bilen, gören için Niğde
uçsuz bucaksız tarihi zenginliklerle dolu. Niğde- Kayseri yolundan sağa
dönüş yaparak sağlı sollu etrafında patates tarlalarının uzandığı asfalt
yoldan Merkeze 36 kilometre uzaklıktaki Karatlı Kasabası’na ulaştım.
1989 yılında belediye olan kasabada, belediye hizmet binası önünde bize
rehberlik edecek olan Bülent Yılmaz ile buluştuk.
Bizans, Roma hatta
daha ötesinin bölgede yerleştiğine dair çokça veri vardı. Kiminde
kamyonetle yol aldık, kiminde tarlaları aşarak yürüdük.
Karatlı
Kasabası’nın orta yerinde Romalılardan kalan tarihi kale ilk durağımız
oldu. Kaleden geriye çok az bir bölüm kalmıştı. O kısımdaki surlarda
duvar olarak kullanılıyordu. Görkemli olduğu kalıntılarından anlaşılan
kalenin tamamı yıkılmıştı. Ayakta kalan çok az bir sur parçasının
çevresi temizlenip bir pano koyularak kalıntı olarak yaşatılma şansı
hala var. Dikkatlice bakınca kale surlarındaki taşlar Kemerhisar’daki Tyana
kemer taşlarına benziyordu.
http://www.yesilbor.com/karatli4.jpg
Kale ile
ilgilendiğimizi gören vatandaşlar yanımıza geldi. Birçok değişik hikaye
anlattılar. Hemen yanında bir yıkıntı göstererek, bu bölgede define
çıktığını söylediler. Kale taşları çevredeki evlerde duvar taşı olarak
kullanılmış. Niğde bölgesinde ovada kurulu izleri kalan tek yapı olan
kalenin yakınında bir yıkıntıya doğru yürüdük. Manastır olduğu söylenen
yapıda yerle bir olmuştu. Yıkıntılar içinde bir kovuk görülüyordu. Bu
yapıdan açılan bir giriş ile metrelerce uzanan bir yeraltı şehrine
ulaşıldığını söylediler. Giriş ağzını temizledik ama içine girmeye
cesaret edemedik.
http://www.yesilbor.com/karatli3.jpg
Karatlı kalesi, manastır ve çevredeki evler dikkate değer yapılardı.
Birkaç ev resmi çekince kasabalının biri “aman hemşehrim fazla çekme,
define var diye gece evi yıkarlar” dedi. Bölgedeki durumu anlatan en iyi
söz işte bu cümlede gizli idi.
Karatlı Kasabası
kaya mezarlarının olduğu yere doğru yola devam ettik. Kayardı’yı
geçtikten sonra çıkış yönünde uzanan vadi de çok sayıda kaya mezarı
karşımıza çıktı. Kasabanın güney batısında yer alan bölgede vadinin iki
yanında kaya mezarları dikkat çeker biçimde görülüyordu. 15 tane kaya
mezar ilk göze çarpanlardı. Gördüğümüz kadarıyla bu vadi bir dere
yatağıydı ve zaman içinde dolmuş, vadi özelliğini yitirmiş.
http://www.yesilbor.com/karatli5.jpg
Temizlendiğinde
mutlaka daha çok kaya mezar açığa çıkabilir düşüncesi ile çevreye
baktım. Vadinin güney yamacında 11 kuzey yamacında 4 kaya mezar girişi
vardı. Bir kaya mezar havaya uçurulmuş, anlaşılan bir şeyler aranmış
keza çevrede çok sayıda yer oyulmuş, kaya mezar içleri de talan
edilmişti. Vadide kasabaya yakın bölgedeki Kaya mezarın birisi
diğerlerinden farklı olarak iki katlı idi. Sanıyorum, dönemin önemli
kişilerinden birisine ait bir mezar olsa gerek. Kaya mezar kapıları kare
ya da dikdörtgen ve bazıları kemerli yapılmış, bir kişinin gireceği
genişlikte. Kayalara oyularak yapılan mezar içlerinde kiminde iki
kiminde üç mezar yeri, oturma alanı ve bazılarında da duvara yapılmış
çizimler vardı. En ilginç olanı görülür durumda kalan dağ keçisini
kovalayan köpek figürü olandı. Aşı boyası ile çizilen bu resim
fotoraflanacak kadar günümüze gelen önemli bir değerdi.
http://www.yesilbor.com/karatli6.jpg
Her Kaya mezar
girişlerinde farklı işaretler bulunuyor. Bu işaretler belli ki bir
şeyleri anlatıyor. Kayalık alan üzerinde yer alan ana kayaya oyulmuş
mezar yerleri de vardı. Ne yazık ki; Niğde genelinde olduğu gibi kaçak
kazı yapanlar tarafından bölge talan edilmişti. Roma döneminden kaldığı
varsayılan kaya mezarlar görülmeye değer dünü anlatan belgeler.
Kaya mezarları için
gezi yolları yapılması, tanıtım panoları koyulması ve ilgi çekecek
tanıtımlar yapılması gerekirdi.
http://www.yesilbor.com/karatli7.jpg
Kaya
mezarların olduğu vadiden bir kilometre ötede kasaba mezarlığı var. Bu
alanda eski dikili mezar taşları da ilginç, üzerlerinde bir işaret yok
ama farklı özellikte dikili taşlar var. Yolumuza devam ediyoruz.
Şifan(yulaf) ekili tarlalardan araç ile gidemez olunca yürüyerek
lahitleri andıran mezar taşlarının bulunduğu bölgeye gidiyoruz.
Gördüklerimiz şaşkınlığımızı artırıyor. Karatlı Tatarlar Mezarlığı
olarak tanımlanan alan 24. 01. 1991 tarihinde 947 sayılı karar ile
Tarihi sit alanı olarak belirlenmiş, Ne yazık ki Sit alanın korunmadığı
gibi bir bölümü yok edilip bir de verici direği dikilmiş. Duvar ile
çevrili alanda 20’den fazla lahit taşını andıran mezar yeri var.
Bazılarında bulunan şekiller, yazılar ve Semboller Hitit dönemindeki
işaretlere benziyor. Bir tek farklı taş ise Osmanlıca yazılı bir mermer
taşı. Bu taşın bulunduğu yerden alındığı ancak kendiliğinden sonra
tekrar geldiği anlatılıyor. Bölge halkı tarafından orada yatanın önemli
bir zat olduğuna inanılıyor. En azından bu sayede mezar taşı
parçalanmaktan kurtulmuş.
http://www.yesilbor.com/karatli2.jpg
Çevrede
kaçak define avcıları tarafından oyulmuş yerler var. Taşların çoğu
yerinden oynatılmış. Kiminin mezarları dahi parçalamış. Birden çok çocuk
mezarı da o arada dikkat çekiyor. İlginç bir durumda bu tarihi mezar
alanına yeni cenazelerinde koyuluyor olması. İnanılır gibi değil. Kapısı
olmayan duvardan girişe müsait bu alanda da yağma var.
Niğdenin
bilinmeyen bir yüzünü daha ilgi ile geziyoruz. Amasya’daki kaya
mezarlarına benzeyen ama bilinmeyen, tanıtılmayan kaya mezarlarından
sonra talan edilmiş lahiti andıran mezar taşları ile üzüntüyü yaşıyoruz.
Bir il bu denli sahipsiz kalır mı?
Karatlı
Kasabası’ndan rehberliğimizi yapan Bülent Yılmaz’a ‘kuş figürleri olan’
mezarlığı soruyoruz. ‘O yer ovada’ diyor ve kasabanın içine geri
dönüyoruz. 5 bin nüfuslu bir belediye olan kasabada bu sefer ovada yol
alıyoruz. Otomobil ile gidilemediği için kamyonetle yola devam ediyoruz.
Patates tarlalarını aşıyoruz. Yollar çamur. Zor bir yolculukla önce
Kırkgöz Mağaralarına ulaşıyoruz. Çevrede onlarca yeraltı yapısı var. Bu
bölgede batık bir kent karşımıza çıkıyor. Bir giriş yeraltı şehrine
açılıyor. Girenlerin bir süre sonra koşullar nedeni ile geri döndüğü bu
yeraltı şehri dışında çok sayıda odalı yapı var. Yeraltındaki yapıların
hemen yanındaki kayalara oyulmuş kağnı izlerinin yer aldığı İpek Yolu
olduğu söylenen yol net olarak görünüyor. Bölge inceleme araştırma ve
ilgi için bekliyor. Kalıntıların birinden diğerine geze geze
yoruluyoruz. Duvarlarda şekil yok ama kimi tahripte edilmiş olsa onca
yerleşim alanı bölgede yer alıyor. Daha önceki lahit mezarları andıran
taşlarla yapılmış mezarlığa ulaşıyoruz. İnanılır gibi değil ama bu yerde
belediye sondaj vurmuş ve ağaçlandırma çalışmaları yapıyor. Oysa kimi
lahit taşları toprağa gömülü duruyor. İçlerinden birisindeki kuş
kabartmaları dikkat çekiyor. Çevredeki her lahit birbirinden farklı ama
hepsi altı oyulmuş, yer değiştirmiş. Burada da mezarlar açılıp içinde
bir şeyler aranmış, taşları ise taşımak olası olmadığı için bırakmışlar.
Bu arada
köylüler de bizi defineci sanarak etraftaki tarlalardan yanımıza
geliyorlar. Resim çektiğimizi görünce rahatlıyorlar. Öylesine talan
edilmiş ki çoğu lahit yerinden oynatılmış. Bu arada köylüler patates
tarlalarından toprağı sürerken halen kemik çıktığını anlatıyorlar. İki
lahit mezar taşından oluşan alanın da etrafı çevrilmiş ama kapısı yok.
Bölgede mutlaka çok
kapsamlı bir kazı ile araştırma yapılırsa inanılmaz bulgulara erileceği
görünenlerden anlaşılıyor.
Niğde
Müzesine en azından üzerinde şekiller olan mezar taşları taşınarak
yazıları incelenip, bahçede bu ve bunlara benzer mezar taşlarının
bulunduğu bir alan oluşturulamaz mı? Çünkü Dikilitaş ile Karatlı’da yer
alan bunca kaya mezar ve o döneme ait bilgilere Niğde ile ilgili
yazılmış kaynaklarda rastlamak olası değil. Bu nedenle ciddi bir
araştırma yapılması gerekiyor. Lahitlerdeki semboller incelenerek
geçmişle ilgili detaylı bilgiye erişilebilir.
Hitit
dönemi sembollerini andıran bu eserler incelenebilir. Sonradan konduğu
anlaşılan Osmanlıca mezar taşı dahi okunduğunda bir özelliğin açığa
çıkması bakımından önemlidir